Fizioterapeutski pregled je osnova lečenja i neizostavan deo svakog fizikalnog ili manuelnog tretmana.
Pregled fizioterapeuta uključuje detaljnu analizu i procenu Vašeg opšteg stanja, ali pre svega koštano-zglobnog i mišićnog sistema.
Vrši se pregled:
1. Zglobova i kičmenog stuba
– Pregled uvek počinje inspekcijom, a nastavlja se palpacijom i ispitivanjem pokretljivosti odnosno funkcije. Važno je da zglobovi i sve meke strukture koje ga okružuju (mišići, tetive, ligamenti) prilikom uzimanja statusa budu relaksirane da bi se dobio pravi uvid u stanje. Kod veoma upaljenog zgloba vodimo računa da o pritisku prilikom palpacije, kako ne bismo izazvali refleksni spazam mišića usled dodatnog bola, iz tog razloga ova testiranja se izvode vrlo nežno i u fiziološkom položaju zgloba.
Kada postoji spomenuta upala u zglobu (sinovitis, artritis) pratimo sledeće simptome koji je karakterišu: – otok, – bolna osetljivost, ograničenost pokreta i funkcije.
Detaljnim pregledom utvrdjujemo kog je porekla otok (intraartikularni izliv, zadebljanje sinovijalne ovojnice, upale okolnog vezivnog tkiva (burze, tetive, tetivne ovojnice), koštanih izdanaka, ili vanzglobnih masnih jastučića), zatim koja regija je bolno osetljiva, da li je usled distenzije (rastegnuća) zgloba, usled upale okolnih mekih tkiva, ili izliva u zglobu…, a ograničenje pokreta može se odnositi na aktivni i pasivni pokret.
Zbog toga se mere i aktivna i pasivna pokretljivost. Limitacija pokreta može trajati kratko ili ipak dugo, ona može nastati zbog povišenog tonusa mišića ili bola, periartikularne ukočenosti, intraartikularnog izliva ili sinovitisa, blokade zgloba, proliferacije vezivnog tkiva ilirazvitka adhezija (priraslica), tenosinovitisa, kontrakture mišića, fascija i tetiva.
U druge važne fizikalne faktore spadaju: – krepitacije, – promene boje kože iznad zahvaćenog zgloba, – povišena temperatura kože u području zgloba, – deformiteti.
2. Pregled kože i potkožnog tkiva
– Osim inspekcijom, kožu treba pregledati koristeći palpaciju i druge testove (ispitivanje rastegljivosti, turgor, podizanje od podloge). Kod nekih bolesti normalna pokretljivost kože nije moguća.
3. Pregled mišića
– Mišići su aktivni deo našeg sistema za kretanje, zauzimaju veliku površinu i izloženi su delovanju mnogih faktora. Mišić može biti zahvaćen u njegovom središnjem delu, može biti zahvaćen na mestu pripoja za kost, njegovo hvatište i polazište (entenzitis), može biti zahvaćeno nekoliko ili sva mišićna vlakna, mogu postojati trigger tačke u njima…
Bol u mišiću može nastati naglo ili postepeno, biti praćen gubitkom snage i umorom, ili ponekad i trofičkim promenama i šepanjem, Obim mišića može biti smanjen ili povećan usled atrofije ili možda povišenog tonusa usled refleksnog spazma.
Inspekcijom se uočavaju trofičke promene, fascikulacije i fibrilacije, a pregledom tonus, konzistencija, mobilnost, kontraktilnost itd.
4. Merenje obima pokreta zglobova i kičme
– Merenje obima pokreta je način precizne procene zglobne funkcije. Mnoge bolesti lokomotornog aparata uzrokuju oštećenja pokretljivosti. Obim pokreta uslovljen je anatomskom gradjom, kostitucijom, godinama starosti, sportskom aktivnošću, profesionalnom aktivnošću, kao i aktivnošću hobija. Na obim pokreta može uticati i doba dana merenja i umor. Primer: hipotonija, hipotrofija i atrofija povećavaju obim pokreta, ali ga kontraktura kože, potkožnog tkiva, intraartikularni (unutar zgloba) i koštani procesi smanjuju.
5. Ispitivanje mišićne snage
– Procena mišićne snage važna je za dijagnozu bolesti ili težinu invaliditeta, ali i za planiranje i praćenje rehabilitacionih postupaka.
Manuelni mišićni test (MMT) predstavlja subjektivnu metodu merenja mišićne snage koju sprovodi fizioterapeut. Ocene na MMT se evidentiraju u rasponu od 0 do 5.
Ocena 5 (100%) – Mišić može da savlada pun obim pokreta uz maksimalni otpor koji manuelno pruža fizioterapeut
Ocena 4 (75%) – Mišićnom kontrakcijom je moguće savladati pun obim pokreta protiv sile Zemljine teže i blagog otpora koji pruža fizioterapeut
Ocena 3 (50%) – Mišićnom kontrakcijom je moguće savladati pun obim pokreta protiv sile Zemljine teže
Ocena 2 (25%) – Mišić je sposoban da savlada pun obim pokreta u zglobu kada je isključena sila Zemljine teže (u suspenziji, na kosoj ravni, u vodi)
Ocena 1 (10%) – Pojavljuje se mišićna kontrakcija u tragu, što se može palpirati ili vizuelizovati
Ocena 0 (0%) – Nema mišićne aktivnosti
6. Različita kineziološka merenja
– Merenje dužine ekstremiteta (ruku, nogu)
– Merenje obima ekstremiteta
– Merenje obima odredjenih mesta na ekstremitetima
– Merenje obima zgloba
-Specijalizovani fizioterapeutski testovi
7. Analiza hoda
– Obrazac hoda jedinstven je za svaku osobu i predstavlja rešenje za problem kako preći određeno rastojanje sa minimalnim naporom, odgovarajućom stabilnošću i prihvatljivim načinomm.
Postoje različiti uzroci koji mogu dovesti do neispravnog obrasca hoda, neki od njih su mehanički i to: – oštećenje skeletnih struktura-frakture, – osteoporoza, – bol, – slabost mišića nogu, – smanjen obim pokreta u zglobovima, a neki neurološki: – poremećaj mišićnog tonusa, -oštećenje posturalnih refleksa, – gubitak osećaja celine tela – hemipareze, kvadriplegija, – odsustvo senzornog feedbacka-a (povratnih informacija od podloge) sa stopala ili iz proprioceptora dubokih mišića i zglobova.
Analiza hoda zauzima značajno mesto u evaluaciji pacijenata. Pomaže u postavljanju dijagnoze, odabiru adekvatne terapije kao i praćenju rezultata primenjene terapije.
8. Testiranje svakodnevnih aktivnosti
– Važno je ispitati način obavljanja svakodnevnih pacijentovih aktivnosti, od jutarnjih rituala, kućnih obaveza, navika, prirodne aktivnosti na poslu itd. Na taj način dobijamo uvid u funkcionalne sposobnosti, ali i na moguće uzroke izazvanog stanja ili bolesti,
Kako izgleda fizioterapeutski pregled?
- Pregled se započinje razgovorom sa pacijentom iz kojeg saznajemo anamnezu (način života, životne navike, nasledne bolesti, vrstu posla, dotadašnje povrede, operacije i sl.)
- Utvrđuju se ili saznaju uzroci bola zbog kojih je došao pacijent
- Beleže se svi značajni faktori zbog kojih se ne bi sprovodila neka vrsta terapije
- Procenjuje se opšte stanje pacijenta različitim fizioterapijskim kliničkim testovima i procenjuje se unutrašnje stanje putem donešenih nalaza i dijagnostičkih slika (rtg, magnetna rezonanca) iz kojih saznajemo gde je tačan uzrok problema
- Radi se merenje obima pokreta, snage mišića (manuelni mišićni test), pronalaze se uzroci i vrsta bola, određuje terapija i ostale potrebne procedure
- Po potrebi se odmah na prvom pregledu radi neki od manuelnih ili fizikalnih tretmana kako bi pacijenta momentalno oslobodili bola